Niezbędna w domu, tak samo jak w każdym innym budynku, instalacja elektryczna, jest systemem skomplikowanym. Dlatego też potrzebne będą odpowiednie zabezpieczenia, które mieszkańcom zapewnią bezpieczeństwo. Bardzo ważnym elementem elektrycznej instalacji są wyłączniki różnicowoprądowe określane także jako RCD (ang. – Residual Current Device).
Zadanie, które spoczywa na różnicówkach, ponieważ tak określamy w skrócie te urządzenia, to wykrywanie nieszczelności w przesyle prądu i w takiej sytuacji natychmiastowe odłączanie obwodu. Ma to na celu ochronę przed porażeniem. Nawet jeżeli domownicy nie są elektrykami, to warto wiedzieć, chociażby to, ile obwodów można do jednej różnicówki podłączyć lub jak to podłączenie powinno wyglądać i czym w ogóle jest różnicówka.
Jeśli chcemy podłączyć obwody do jednej różnicówki, to czynność tę trzeba zaplanować. Niezbędne jest także przestrzeganie zasad bezpieczeństwa. Najważniejszą kwestią, jeśli ma zadziałać, będzie naturalnie odpowiedni jej dobór tak, aby była zgodna z potrzebami instalacji. Pamiętajmy, że jeżeli do jednej różnicówki podłączy się zbyt dużo obwodów, to może to skutkować przeciążeniem, a w konsekwencji częstymi wyłączeniami. Negatywnym skutkiem może być także uszkodzenie urządzeń elektrycznych.
Różnicówka to po prostu wyłącznik różnicowoprądowy występujący także pod nazwą RCD, który ma zabezpieczać instalację. Zadaniem tego urządzenia montowanego w rozdzielni jest monitorowanie prądu, który przepływa przez elektryczny obwód. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie różnicy pomiędzy prądem, który płynie w przewodzie fazowym i neutralnym. W sytuacji wykrycia nieprawidłowości, czyli “nieszczelności” w przepływie prądu, różnicówka, jak już wspomnieliśmy, automatycznie odłącza obwód. To zapewnia skuteczną ochronę instalacji przed uszkodzeniem, a domownicy są chronieni przed porażeniem prądem.
Jej działanie polega, na porównywaniu prądów, które wpływają i wypływają z obwodu. Jeżeli wszystko działa, jak należy, to wówczas prądy te są równe. Gdy jednak np. doszło do uszkodzenia izolacji lub przewód miał kontakt z wodą, to wtedy prąd może, mówiąc kolokwialnie, “uciekać” do ziemi. Właśnie w takich sytuacjach różnicówka reaguje na tę różnicę i odłącza zasilanie, zapewniając bezpieczeństwo.
Zabezpieczenia elektryczne w instalacjach domowych mogą się między sobą różnić. Należy odróżnić wyłączniki różnicowoprądowe (RCD) od wyłączników nadprądowych (MCB) i bezpieczników. Jeśli chodzi o RCD, czyli różnicówki, to zaprojektowano je po to, aby mogły wykrywać prądy upływowe stanowiące potencjalne niebezpieczeństwo dla domowników. Z kolei wyłączniki nadprądowe oraz bezpieczniki mają za zadanie nie dopuszczać do przeciążenia i zwarcia. To ostatnie mogłoby uszkodzić instalację, co często kończy się pożarem.
Zadaniem RCD jest reagowanie na różnice prądów w przewodach, przy czym nie reaguje na wartość bezwzględną. Dzięki temu wykryte mogą być nawet niewielkie nieszczelności prądu, które jednak mogą generować niebezpieczeństwo. Z kolei wyłączniki nadprądowe reagują, gdy będzie przekroczona konkretna wartość prądu wywołana zwarciem lub przeciążeniem.
Dzięki różnicówce znacznie zwiększa się bezpieczeństwo domowej instalacji. Całe mieszkanie i domownicy są dzięki temu lepiej chronieni przed skutkami awarii elektrycznych. W sytuacji, gdy z uwagi np. na uszkodzenie izolacji przewodów, następuje upływ prądu, to wówczas zasilanie się błyskawicznie odłącza. Poza tym wyłącznik różnicowoprądowy warto uwzględnić w instalacji w gniazdach zewnętrznych lub w obwodach oświetleniowych – to także to daje zabezpieczenie przed porażeniem oraz ryzykiem zwarcia.
Zanim wykonane będzie podłączenie obwodów do różnicówki, należy pamiętać o przestrzeganiu ważnych zasad. Dzięki temu izolacja będzie działać prawidłowo i będzie bezpieczna.
Jeśli chodzi o podłączenie do różnicówki, to mogą to być obwody oświetleniowe, jak również gniazdowe. Należy jednak pamiętać o tym, że jeżeli chodzi o obwody z dużym poborem mocy, czyli przykładem mogą być, chociażby kuchenki elektryczne, to wówczas wywoływane mogą być chwilowe skoki prądu. To natomiast może prowadzić do wyłączenia RCD. Gdynatomiast chodzi o podłączanie urządzeń zewnętrznych albo o wilgotne miejsca, to rekomenduje się wykorzystywanie różnicówek oddzielnych. To zwiększa zakres ochrony.
Jeżeli do jednej różnicówki podłączymy zbyt wiele obwodów jednofazowych, to taka praktyka może skończyć się przeciążeniem i w konsekwencji częstymi wyłączeniami. Dlatego też elektrycy rekomendują, aby nie podłączać do jednej różnicówki więcej aniżeli 4 do 6 obwodów jednofazowych. Na uwadze należy mieć ich moc i specyfikę.
Można wykonać podłączenie obwodów trójfazowych do jednej różnicówki. Niezbędne będzie jednak wykorzystanie specjalnego trójfazowego wyłącznika różnicowoprądowego. Wyłączniki takie dedykowane są dla instalacji przemysłowych, ale nie tylko. Są one niezbędne wówczas, gdy wykorzystuje się urządzenia trójfazowe, czyli na przykład silniki albo pompy ciepła. Kluczowe jest tu to, że każda faza jest obciążana w takim samym zakresie. To minimalizuje ryzyko wystąpienia przypadkowego wyłączenia.
Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych muszą być bezwzględnie zgodne ze wszystkimi polskimi normami i rozporządzeniami. Muszą spełniać także wymogi ochrony przeciwpożarowej. Pamiętajmy – jest wymóg stosowania różnicówek w obwodach, które są narażone na kontakt z wodą, a więc chodzi np. o kuchnię i łazienkę. Poza tym metalowe elementy instalacji muszą być prawidłowo uziemione, zapewniając ochronę na wypadek uszkodzenia izolacji. Instalacje wymagają więc przestrzeganiem przepisów, które dotyczą stosowania RCD w instalacjach.
Podłączone do RCD obwody muszą być zgodne z normami PN-HD 60364. To właśnie tam określa się wartość upływu prądu, typy różnicówek i parametry przewodów. Zgodnie z tymi normami, zalecane jest także instalowanie wyłączników różnicowych w obwodach zewnętrznych i tam, gdzie występuje kontakt z wodą. Różnicówki należy także dostosować do typu obciążenia.
Aby różnicówka działała prawidłowo, niezbędne jest prawidłowe uziemienie. Dzięki temu, gdy będzie wykryty upływ prądu, to może on być bezpiecznie odprowadzony z instalacji, a więc ryzyko porażenia jest zminimalizowane. Należy więc się upewnić, że metalowe elementy instalacji są do systemu uziemienia podłączone jak należy. Zaleca się także regularne sprawdzanie kondycji przewodów i uziemienia
Aby prawidłowo podłączyć do instalacji różnicówkę, trzeba działać starannie i znać schemat obwodów. Podłączenie RCD w rozdzielnicy należy wykonać tak, aby w efekcie prąd, zanim dotrze już do gniazd i urządzeń, przechodził przez wyłącznik. Trzeba także zastosować odpowiednie przewody adekwatnie do tego, jaki rodzaj RCD montujemy – jednofazowy lub trójfazowy. Najlepiej jeżeli czynności te wykona doświadczony elektryk.
Aby prawidłowo podłączyć wyłącznik różnicowoprądowy, niezbędne będą odpowiednie przewody. Konieczny jest przewód fazowy oznaczony jako L, przewód neutralny – N, a także przewód ochronny – PE. W przypadku stosowania obwodów jednofazowych, przewody fazowy oraz neutralny będą przechodzić przez różnicówkę. Jeśli natomiast montowane są instalacje trójfazowe, to wówczas trzy przewody fazowe są prowadzone przez RCD. Natomiast przewód ochronny musi być bezpośrednio podłączony do uziemienia. Wykwalifikowany elektryk na pewno działania te przeprowadzi wzorcowo.
Wiele różnych czynników może wpływać na wyłączanie różnicówki. Powodem może być izolacja, która uległa uszkodzeniu. To może skutkować upływem prądu i uruchamianiem różnicówki. Inną przyczyną mogą być uszkodzone urządzenia elektryczne. Wówczas występuje nieszczelność w przepływie prądu, co także aktywuje RCD.
Kolejny powód to przeciążenie obwodu. Występuje w sytuacji podłączenia zbyt wielu urządzeń. Występuje wówczas przeciążenie, na co zareaguje różnicówka. Tym samym będą skutkować także błędy instalacyjne. Jeżeli przewody nie będą podłączone prawidłowo i nie będzie zapewnione uziemienie, to może dochodzić do częstych wyłączeń różnicówki.
Obecnie w każdej domowej instalacji elektrycznej różnicówki są elementem bardzo ważnym. Zadziałania różnicówki Zapewniają jej lepsze działanie, chronią przed skutkami awarii i zwiększają również bezpieczeństwo mieszkańców.
