W dobie poszukiwania rozmaitych sposobów optymalizacji produkcji i kosztów, wszelkie narzędzia służące do ograniczania wydatków na zarządzanie i eksploatację budynku – są mile widziane zarówno przez inwestorów jak i właścicieli oraz zarządców budynków. Jednym z hitów jeśli chodzi o nowoczesne budownictwo mieszkaniowe jest w ostatniej dekadzie system BMS (building management system), który został z powodzeniem przeniesiony z obiektów komercyjnych do zwykłych domostw. Taki system zarządzania to prawdziwy must-have każdego właściciela domu w XXI wieku.
Nastąpiło skuteczne zaadaptowanie genialnych wielkoformatowych rozwiązań z pogranicza IT i automatyki, znanych i powszechnie stosowanych w przemyśle i produkcji – do potrzeb zwykłych domów jednorodzinnych i wielorodzinnych. Zastosowanie takiego zintegrowanego systemu zarządzającego wszystkimi automatami zainstalowanymi na obiekcie, pozwala na ograniczenie zużycia energii elektrycznej i stałe kontrolowanie np. dostępu do nieruchomości lub konkretnych jej wydzielonych stref. Głównym zadaniem systemu bms jest ograniczenie do minimum zaangażowania człowieka w obsługiwanie tych elementów i funkcji budynku mieszkalnego lub przemysłowego, które mogą z powodzeniem zostać wykonane przez taki czy inny automat. Dla mieszkańca domu, może to być po prostu zapalenie oświetlenia, włączenie ogrzewanie, automatycznego podlewania lub otwarcie rolet okiennych – w zależności od potrzeb, zaprogramowanego harmonogramu lub czynników zewnętrznych. A dla właściciela dużej firmy produkcyjnej może to być optymalne wykorzystanie magazynu energii zintegrowanego z inteligentnym systemem zarządzania, włącznie z rozliczaniem czasu pracy pracowników w oparciu o takie funkcje systemów bms jak dozór pracowniczy i kontrola dostępu do stref.
Wykorzystanie systemów bms nie ogranicza się tylko i wyłącznie jednej dziedziny eksploatacji budynku i systemy bms dostępne obecnie na rynku nie są nigdy systemami zamkniętymi – zawsze pozwalają na dalszą rozbudowę, modyfikację i dokładanie kolejnych modułów sterowania, czujników, sterowników czy automatyki mechanicznej. Dokładanie kolejnych modułów do wcześniejszego układu bms pozwala na poszerzenie zakresu jego działania o nowe możliwości i sprawia, że użytkownik nie musi zadowalać się podstawowymi funkcjami, takimi jak sterowanie oświetleniem terenu zewnętrznego.
Oczywiście w przypadku nowych budynków, które dopiero zostały zaprojektowane po 2015 roku istnieje wielkie prawdopodobieństwo, że systemy bms dostępne tam już na etapie wykonawstwa, są ze sobą zintegrowane i obejmują pełne spektrum możliwości na jakie pozwala systemowi bms. Taka dobrze zaprojektowana i wykonana z odpowiednich materiałów instalacja bms pozwala chociażby na pełne opomiarowanie instalacji elektrycznych i sprzężenie ich z układem przeciwpożarowym budynku. System bms kontroluje w tym scenariuszu również główne punkty ppoż. w budynku.
Nie zawsze da się jednak zaplanować system bms z góry i zaprojektować budynek komercyjny albo dom jednorodzinny jako inteligentny budynek, a następnie wybudować go od podstaw, decydując o każdym kolejnym elemencie. Infrastruktura budynków wybudowanych przed 2010 roku często nie pozwala na łatwe zaadaptowanie pomieszczeń do systemu bezpieczeństwa bms. Nie oznacza to jednak, że tylko nowe budownictwo umożliwia sterowanie energią elektryczną czy detekcję gazów wyłącznie przez system sterowania budynkiem. Również domy mające więcej lat „na karku”, mogą z powodzeniem zaimplementować inteligentne systemy zarządzania, bez konieczności układania setek metrów nowych kabli. Obecnie większość czujników i sterowników działa również w oparciu o technologie bezprzewodowe (bluetooth, wifi, lte, 5g), co umożliwia komunikację pomiędzy poszczególnymi elementami układu bms bez stałego wpięcia ich wszystkich do jednej sieci. Sterowanie systemem bms może się odbywać zdalnie aż do samego końca, z zastosowaniem aplikacji mobilnej. Dzięki temu nawet będąc setki kilometrów od domu, w każdej chwili możemy sprawdzić raport zintegrowanego systemu sterowania, ponieważ raport systemu BMS może być w każdej chwili wyświetlony na naszym laptopie, tablecie czy smartfonie.
Trzeba mieć świadomość, że taki zintegrowany system sterowania opiera się przede wszystkim na ogromnej liczbie czujników i urządzeń zewnętrznych, pomiarowych czy zbliżeniowych – odnotowujących przepływ osób w budynku, dokonujących odczytów rozmaitych warunków otoczenia itp. A system bms umożliwia w tym układzie nadzór nad wszystkimi tymi punktami wejścia/wyjścia i odpowiednie decydowanie o ich położeniu lub akcji w oparciu o dostępne procedury zapisane w formie programu. Program sterujący np. windami, drzwiami, bramami, szlabanami, roletami czy oświetleniem może natomiast tyle, na ile pozwalają mu konkretne maszyny i urządzenia (hydrauliczne, elektryczne, mechaniczne) zainstalowane na budynku i sprzężone z building management system.
Nie ma nic prostszego, niż sterowanie oświetleniem przez taki system – czy to w oparciu o program konkretnych godzin pracy, czy w oparciu o odczyt z czujników nasłonecznienia. Każdy system bms pozwala bez większego trudu na kontrolowanie przepływu pracowników, czy to poprzez czytniki zbliżeniowe, kody dostępowe czy nawet kamery analizujące twarze wchodzących do fabryki ludzi.
Dane pozyskane przez system zarządzania budynkiem mogą być w takim przypadku niemalże z automatu przekazane do innych programów – księgowych czy kadrowych, które będą wykonywały w oparciu o nie swoje rozliczenia czasu pracy i wynagrodzenia. Nie dziwi więc, kiedy właściciele dużych firm decydują się na maksymalną integrację i jak najszersze sterowanie system bms przez sztuczną inteligencję i zaawansowane oprogramowanie.
Można na tym wiele zaoszczędzić, a optymalizacja jest bardzo ważna w życiu każdego przedsiębiorstwa. Jeśli jest ono mocno uzależnione od konsumpcji energii, wtedy system zarządzania baterią może dać od kilku do kilkunastu procent oszczędności energetycznej w skali miesiąca – co w przypadku bardzo dużych budżetów może oznaczać oszczędzenie ogromnych sum poprzez poprawienie parametrów pracy poszczególnych elementów infrastruktury. Spadające wydatki na instalacje elektryczne w firmie to zawsze pozytywny impuls budżetowy – tak właśnie działa system zarządzania bms.
Automatyczny bms w czasie rzeczywistym zbiera wszystkie informacje spływające z czujników, czytników czy kamer i podejmuje błyskawiczne decyzje o uruchomieniu pewnych automatów, ale co równie ważne – system zarządzania budynków jest także wielkim archiwum wszystkich działań i interakcji, jakie kiedykolwiek zostały zarejestrowane przez system zarządzania systemami. Ma to bardzo duże znaczenie z punktu widzenia bezpieczeństwa interesów firmy lub właściciela budynku, ponieważ zwiększa dozór nad majątkiem oraz personelem.
Oczywiście dla dużego przemysłu i produkcji notowanej w skali makro, inteligentne systemy zarządzania bms mają o wiele bardziej zaawansowane cele do zrealizowania przed sobą. Mogą one chociażby na bieżąco przyglądać się pracy magazynu energii, aby system zarządzania baterią mógł odpowiednio planować sobie kolejne operacje wynikające z procedur zarządzania układem akumulatorów na obiekcie.
Systemów automatyki w fabrykach, gdzie produkcja odbywa się w niezakłóconym tempie – jest całe mnóstwo, podczas gdy w domu jednorodzinnym takich systemów automatyki budynkowej jest zdecydowanie mniej. W ramach zarządzania budynkiem bms o niedużym metrażu – jak dom jednorodzinny – zarządzanie baterią nadal jest możliwe, ale oszczędności poczynione z tego tytułu na pewno nie będą liczone w takich samych kwotach, jak ma to miejsce w przypadku dużych przedsiębiorstw. W przypadku tych największych podmiotów i gigantycznych producentów, system zarządzania układem jest w ogromnym stopniu zautomatyzowany – konkretne akcje są z góry zaprogramowane i wynikają z danego procesu produkcyjnego.
W przypadku mniejszych gospodarstw domowych w mniejszym stopniu są to układy całkowicie autonomiczne, a częściej obok automatycznego sterowania występuje także konieczność podjęcia decyzji przez użytkownika końcowego systemu. Warto więc inwestować również w domowe, uproszczone systemy sterowania budynkiem, ponieważ dają one większą kontrolę nad tym, co się aktualnie w domu dzieje. Dzięki aplikacjom mobilnym, właściciel domu może w każdej chwili sprawdzić nie tylko system zarządzania baterią, ale także aktywność domowników w poszczególnych pomieszczeniach lub temperaturę w nich. Zamknięcie rolet, sterowanie oświetleniem czy otwarcie bram, a wreszcie – stały dostęp do kamer – to tylko niektóre z możliwości, jakie dają domowe zintegrowane systemy zarządzania.
System zarządzania budynkiem – bez względu na jego rozmiar, powinien być zintegrowany. A więc jego poszczególne elementy nie powinny być od siebie niezależne, muszą tworzyć spójną i współpracującą ze sobą całość. Dlatego inteligentny system zarządzania bms powinien zostać zaprojektowany i wykonany przez ekspertów mających odpowiednią wiedzę i doświadczenie w tym zakresie. Wybór konkretnych funkcji systemu zarządzania oraz narzędzi niezbędnych do jego wypełnienia, powinien być poprzedzony wywiadem z inwestorem oraz audytem np. energetycznym jego domostwa. Dopiero wtedy zaprezentować można projekt zarządzania systemami automatycznego sterowania dopasowanymi do potrzeb danej nieruchomości. Systemu bms nie należy instalować samodzielnie, gdyż późniejsza konserwacja systemu może okazać się kosztowniejsza niż zaprojektowanie i przygotowanie jakościowego sterowania budynkiem bms.
