Jednym z elementów instalacji elektrycznej może być wyłącznik schodowy. Dzięki niemu można z dwóch różnych punktów sterować jednym źródłem światła. Tego typu rozwiązanie jest szczególnie praktyczne, jeżeli w budynku są klatki schodowe, korytarze, czy też duże pomieszczenia. Przydadzą się wszędzie tam, gdzie chcemy mieć możliwość włączania albo wyłączania światła na górze i na dole schodów.
Tego typu wyłączniki działają tak, jak przełączniki bistabilne, czyli w jednej pozycji światło jest włączane, a w drugiej wyłączane. Zasada działania polega na wymianie potencjału elektrycznego, która zachodzi pomiędzy dwoma przewodami ,które połączone są z dwoma wyłącznikami. To rozwiązanie pozwoli Ci w jednym punkcie wyłączać, a w drugim włączać oświetlenie, co znacznie wpływa na komfort korzystania z instalacji.
Czym charakteryzuje się wyłącznik schodowy? To specjalistyczny typ włącznika. Od tradycyjnego przełącznika odróżnia go to, że dzięki niemu można sterować światłem z dwóch miejsc w tej samej instalacji. Wykorzystanie takich wyłączników to duża wygoda dla użytkownika, ponieważ włączanie i wyłączanie światła może być realizowane z dwóch punktów. Szczególnie się więc przydadzą w domach, gdzie są dłuższe korytarze albo schody, czy też może zacienione miejsca.
Wyłącznik schodowy pozwala oszczędzić czas, ponieważ nie musimy przechodzić z jednego punktu do drugiego, aby zgasić światło. Dodatkowo wykorzystać można także wyłączniki krzyżowe, ponieważ taka kombinacja rozszerza funkcjonalność instalacji oświetleniowej.
Tego typu wyłączniki występują w różnych wariantach. Najprostszym rodzajem wyłącznika jest pojedynczy. Dzięki niemu sterujemy z dwóch różnych miejsc jednym źródłem światła. Złożony jest z dwóch wyłączników, które są połączone trzema przewodami.
Podwójny schodowy włącznik światła pozwala z kolei na sterowanie z dwóch różnych miejsc dwoma niezależnymi obwodami oświetleniowymi. Przydaje się w instalacjach elektrycznych bardziej skomplikowanych, czyli tam, gdzie użytkownik chce sterować kilkoma źródłami oświetlenia.
Natomiast wyłącznik schodowy z funkcją krzyżową pozwala na sterowanie jednym źródłem światła, ale z trzech, czy też większej ilości miejsc. Przydaje się zwłaszcza w bardzo długich korytarzach albo większych pomieszczeniach lub wszędzie tam, gdzie jest wymóg sterowanie światłem z wielu miejsc.
Zaznaczmy, że można też stosować nazwę włącznik krzyżowy lub wyłącznik – używane są zamiennie.
Tego typu włączniki jak wspomnieliśmy, zapewniają włączanie i wyłączenie światła w więcej niż jednym miejscu, czyli pełnią funkcję bardzo praktyczną. To ważne rozwiązanie, jeżeli użytkownikowi zależy na oszczędności energii.
Takie sterowanie oświetleniem jest szczególnie praktyczne w korytarzach i klatkach schodowych. Poza tym chodzi właśnie o zwiększenie komfortu użytkowania. Ważnym czynnikiem jest także bezpieczeństwo zwłaszcza tam, gdzie są ciemne korytarze i schody.
Tego rodzaju wyłączniki umożliwiają także elastyczne planowanie instalacji, a więc dostosowanie jej do indywidualnych potrzeb.
Bezpieczny montaż instalacji wymagać będzie przejścia kilku kroków. Dzięki temu włącznik schodowy będzie działać prawidłowo.
Na koniec procedury ważne jest wykonanie testu kontrolnego – sprawdzamy, czy „łącznik schodowy” działa. Wyłączniki będą działać prawidłowo, gdy światło będzie się zapalać i gasnąć w jednym i drugim punkcie sterowania.
Abyśmy mogli podłączyć wyłącznik schodowy niezbędne będą poniższe przewody:
Montaż wymaga precyzji w przypadku włącznika schodowego jak też w całej elektryce. Należy postępować zgodnie z instrukcją producenta. W pierwszej kolejności trzeba przygotować wszystkie konieczne narzędzia i materiały. Przyda się śrubokręt, ściągacz izolacji no i oczywiście przewody, a także włączniki schodowe. Niezbędne są także puszki instalacyjne, które muszą być zamontowane w tych miejscach, gdzie zlokalizowane mają być włączniki.
Najważniejsze jest podłączenie przewodów do właściwych zacisków w wyłączniku. Przed rozpoczęciem pracy koniecznie trzeba wyłączyć zasilanie ze względów bezpieczeństwa. Potem podłączamy przewody do konkretnych zacisków. Przewód fazowy podłączamy do zacisku L, a przewód neutralny do zacisku N. Do zacisków 1 i 2 podłączamy przewody korespondencyjne. Ważne jest dobre zabezpieczenie przewodów przed ewentualnym uszkodzeniem.
Po montażu istotny jest także test i sprawdzanie jednego źródła światła z dwóch różnych punktów – testujemy obydwa włączniki.
Czasami występuje potrzeba sterowania w domu dwoma źródłami światła albo jednym, lecz z dwóch punktów. Wówczas właśnie najpraktyczniejszym rozwiązaniem jest użycie podwójnego wyłącznika schodowego. Dzięki niemu kontrolować można dwa obwody świetlne, czyli na przykład z góry i z dołu schodów. Poza tym można właśnie korzystać w tym samym czasie z dwóch różnych źródeł światła.
Jeżeli chodzi o podwójny włącznik schodowy, to zasada działania jest praktycznie taka sama, jak w przypadku pojedynczego. Różnicą jest tu to, że występują dwa zestawy zacisków. To właśnie dzięki nim można podłączyć i kontrolować dwa oddzielne obwody oświetleniowe. Do dyspozycji mamy więc dwa przełączniki, którymi niezależnie sterujemy dwiema lampami z różnych miejsc. To powszechne i praktyczne rozwiązanie w przypadku dużych korytarzy, klatek schodowych i dużych pomieszczeń.
W porównaniu do pojedynczego schemat podwójnego włącznika jest trochę bardziej skomplikowany, ponieważ obsługa drugiego obwodu wymagać będzie przewodów dodatkowych. W zasadzie to jedyna komplikacja i podłączenie wymaga od instalatora większej uwagi. Najważniejsze, aby przewody podłączyć do właściwych zacisków w obydwu włącznikach.
Jak widać, montaż wyłączników schodowych nie jest zbyt skomplikowany, a ich użytkowanie jest bezproblemowe. Niemniej jednak z różnych powodów instalacja może nie działać prawidłowo lub przestać w ogóle działać. Zwykle przyczyny są banalne, a może chodzić o niezbyt dokładne zamocowanie przewodów w zaciskach lub błędne ich podpięcie.
Gdy wyłącznik nie działa, to zwykle wyróżnia się przyczyny takie jak:
Podłączenie przewodów może być czasem wyzwaniem szczególnie dla amatorów. Aby uniknąć błędów, należy sprawdzić numerację zacisków. Trzeba zajrzeć do instrukcji wyłącznika, aby mieć pewność, że przewody są podłączane do odpowiednich zacisków. Zwykle zaciski oznaczone są następująco: L – przewód fazowy; N – neutralny; przewody korespondencyjne (najczęściej 1 i 2).
Kluczowe jest prawidłowe połączenie przewodów korespondencyjnych. To one łączą wyłączniki schodowe i przekazują sygnał elektryczny. Jeżeli będą źle podłączone, to wyłącznik nie będzie działać prawidłowo.
Przewody muszą mieć także odpowiednią długość, tak by zapewnić łatwość montażu. Poza tym muszą być również solidnie dokręcone do zacisków i zaizolowane.
Czasami nawet początkujący elektrycy popełniają pewne typowe błędy. Może chodzić właśnie o złe podłączenie przewodów fazowych, neutralnych lub korespondencyjnych. Inne błędy to brak połączenia między wyłącznikami albo podłączenie z niewłaściwym biegunem. Problemem może być także niewłaściwe dobranie przewodów. Jeżeli są zbyt cienkie, to nie zapewnią odpowiedniego przepływu prądu. Poza tym mała średnica skutkuje przegrzewaniem.
Korzyści płynące z instalacji wyłączników schodowych są oczywiste. Przede wszystkim to ogromna wygoda, ponieważ światłem sterujemy bardzo łatwo z różnych miejsc. Niemniej ważne jest bezpieczeństwo. Włączniki takie są wręcz niezbędne w ciemnych korytarzach i na schodach. Dodatkowo pozwalają na oszczędzanie na rachunkach za energię elektryczną poprzez bezproblemowe wyłączanie światła w różnych miejscach. Nie stanowią także dużego wyzwania w planowanie instalacji oświetleniowej i są łatwe w montażu.
